บทสรุปสำหรับผู้บริหาร

อิรักเป็นตลาดนำเข้าข้าวที่สำคัญและมีเสถียรภาพสำหรับประเทศไทย โดยในปี 2566 อิรักเป็นตลาดส่งออกข้าวที่ใหญ่เป็นอันดับสามของไทย และเป็นผู้นำเข้าข้าวรายใหญ่อันดับสองของอิรักในกลุ่มข้าวขัดสีหรือข้าวกึ่งขัดสี รองจากอินเดีย ตลาดอิรักมีความต้องการข้าวจากต่างประเทศสูง เนื่องจากผลผลิตภายในประเทศไม่เพียงพอและมีโครงการแจกจ่ายอาหารแก่ประชาชนโดยรัฐบาลที่ต้องพึ่งพาการนำเข้าเป็นหลัก รายงานฉบับนี้ได้ระบุรายชื่อผู้ประกอบการนำเข้าข้าวและอาหารรายสำคัญในอิรัก พร้อมทั้งนำเสนอข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์สำหรับผู้ส่งออกข้าวไทย เพื่อเสริมสร้างความแข็งแกร่งในตลาดนี้ โดยเน้นการส่งเสริมข้าวคุณภาพสูงและผลิตภัณฑ์มูลค่าเพิ่มภายใต้การสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐของไทย

1. การค้าข้าวไทยกับอิรัก: ภาพรวมเชิงกลยุทธ์

1.1 ภูมิทัศน์การส่งออกปัจจุบัน (มูลค่า ปริมาณ และแนวโน้ม)

ในปี 2566 ประเทศไทยมีมูลค่าการส่งออกข้าวรวม 5,147,342.77 พันดอลลาร์สหรัฐฯ และปริมาณ 8,769,040,000 กิโลกรัม 1 ในจำนวนนี้ อิรักเป็นตลาดที่สำคัญอย่างยิ่งสำหรับข้าวไทย โดยมีการนำเข้าข้าวขัดสีหรือข้าวกึ่งขัดสีจากไทยคิดเป็นมูลค่า 419,386.99 พันดอลลาร์สหรัฐฯ และปริมาณ 853,784,000 กิโลกรัมในปีเดียวกัน 1 ปริมาณการส่งออกนี้ทำให้อิรักเป็นตลาดส่งออกข้าวที่ใหญ่เป็นอันดับสามของไทยในปี 2566 3 นอกจากนี้ ประเทศไทยยังครองตำแหน่งผู้ส่งออกข้าวขัดสีหรือข้าวกึ่งขัดสีรายใหญ่อันดับสองไปยังอิรัก รองจากอินเดีย 2

ข้อมูลเหล่านี้แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่าอิรักเป็นตลาดที่มีความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์และเป็นตลาดที่มั่นคงสำหรับข้าวไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับข้าวประเภทหลัก เช่น ข้าวขัดสีหรือข้าวกึ่งขัดสี ปริมาณการค้าที่สูงและการจัดอันดับที่สม่ำเสมอในหมู่จุดหมายปลายทางการส่งออกอันดับต้นๆ ของไทย ยืนยันถึงความสัมพันธ์ทางการค้าที่แข็งแกร่งและความต้องการข้าวไทยที่มีคุณภาพในตลาดอิรัก สิ่งนี้บ่งชี้ว่าผู้ส่งออกไทยมีรากฐานที่มั่นคงและผลิตภัณฑ์ที่เป็นที่ยอมรับในอิรัก ซึ่งเป็นรากฐานที่แข็งแกร่งสำหรับการเติบโตในอนาคต

ตารางที่ 1: การส่งออกข้าวไทยไปยังอิรัก (พ.ศ. 2566)

ตารางนี้ให้ข้อมูลเชิงปริมาณโดยตรงเกี่ยวกับความสัมพันธ์ทางการค้าระหว่างไทยและอิรักในด้านข้าว ซึ่งมีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับวัตถุประสงค์หลักของรายงาน การนำเสนอข้อมูลมูลค่า ปริมาณ และอันดับตลาด ช่วยให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียสามารถทำความเข้าใจขนาดและความสำคัญเชิงกลยุทธ์ของตลาดนี้ได้อย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ยังเป็นข้อมูลพื้นฐานที่สำคัญสำหรับการวิเคราะห์แนวโน้มตลาด การวางตำแหน่งการแข่งขัน และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากความพยายามในการส่งเสริมการค้าในอนาคต

1.2 บริบททางประวัติศาสตร์และการวางตำแหน่งทางการตลาด

ในอดีต อิรักเคยมีคำสั่งห้ามผู้นำเข้าเอกชนนำเข้าข้าวจากประเทศไทย เนื่องจากมีความกังวลเกี่ยวกับคุณภาพ อย่างไรก็ตาม คำสั่งห้ามดังกล่าวได้ถูกยกเลิกไปแล้ว 4 การยกเลิกคำสั่งห้ามนี้ถือเป็นการพัฒนาเชิงบวกที่สำคัญ ซึ่งบ่งชี้ว่าข้อกังวลด้านคุณภาพในอดีตได้รับการแก้ไขอย่างมีประสิทธิภาพ หรือรัฐบาลอิรักได้ประเมินจุดยืนของตนใหม่ การดำเนินการนี้ตอกย้ำการรับรู้เชิงบวกโดยรวมเกี่ยวกับคุณภาพของ “สินค้าไทย” โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคอาหาร 5 ซึ่งเป็นการฟื้นฟูเส้นทางที่ชัดเจนและมั่นใจยิ่งขึ้นสำหรับข้าวไทยเข้าสู่ตลาดอิรัก สิ่งนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการสร้างความไว้วางใจและรับรองการไหลเวียนของการค้าที่ราบรื่น

ข้าวหอมมะลิไทยเป็นที่รู้จักในระดับสากลในด้านคุณภาพสูงและชื่อเสียงที่แข็งแกร่งในตลาดโลก 3 โดยทั่วไปแล้ว ฉลาก “สินค้าไทย” ได้รับการยอมรับอย่างดีในด้านคุณภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคอาหาร 5 การที่คำสั่งห้ามซึ่งมีสาเหตุมาจากความกังวลด้านคุณภาพถูกยกเลิกไป ประกอบกับชื่อเสียงด้านคุณภาพที่แข็งแกร่งของข้าวไทยในตลาดโลก แสดงให้เห็นถึงการแก้ไขปัญหาที่ประสบความสำเร็จ หรือการฟื้นฟูความเชื่อมั่นในผลิตภัณฑ์ไทย สิ่งนี้ส่งผลให้เกิดการลดอุปสรรคทางการตลาด ความเชื่อมั่นของผู้ซื้อที่เพิ่มขึ้น และตำแหน่งการแข่งขันที่แข็งแกร่งขึ้นสำหรับข้าวไทยในอิรัก

1.3 ความพยายามในการส่งเสริมการค้าและแนวโน้มตลาดของไทย

แม้ว่าการส่งออกข้าวของไทยจะทำได้ดีในปี 2566 ด้วยปริมาณการส่งออกที่สูงถึง 9.95 ล้านตัน ซึ่งเป็นปริมาณสูงสุดในรอบ 6 ปี แต่ไตรมาสแรกของปี 2568 กลับมีปริมาณการส่งออกลดลงอย่างเห็นได้ชัดถึง 27.99% เมื่อเทียบกับปีต่อปี 6 ความท้าทายหลักที่ส่งผลให้เกิดการลดลงนี้ ได้แก่ ปริมาณสินค้าคงคลังส่วนเกินในประเทศคู่ค้าหลัก การแข่งขันที่รุนแรงขึ้นในตลาดโลก (โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการกลับมาส่งออกข้าวของอินเดีย) และการปรับอัตราภาษีที่อาจเกิดขึ้นภายใต้การบริหารของทรัมป์ 6

เพื่อรับมือกับความท้าทายเหล่านี้ กระทรวงพาณิชย์ของไทย (กรมการค้าต่างประเทศ หรือ DFT) กำลังดำเนินกลยุทธ์เชิงรุก ซึ่งรวมถึงการปรับการผลิตข้าวให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาด การสนับสนุนการพัฒนาและการส่งออกผลิตภัณฑ์ข้าวที่มีมูลค่าเพิ่ม (เช่น ข้าวหอมมะลิไทย ข้าวสังข์หยด ข้าวไรซ์เบอร์รี่ และข้าวหอมมะลิอินทรีย์สีดำ) และการลดการพึ่งพาการส่งออกข้าวเปลือก 6

นอกจากนี้ กรมการค้าต่างประเทศยังจัดกิจกรรมต่างๆ เพื่อส่งเสริมการส่งออกข้าว รวมถึงการเข้าร่วมงานแสดงสินค้าเกษตรและอาหารระดับนานาชาติที่สำคัญ และการเพิ่มความถี่ในการเจรจาทางการค้า ทั้งกับภาครัฐและเอกชน หนึ่งในกิจกรรมที่สำคัญคือการจัดงาน Thailand Rice Convention 2025 (TRC 2025) ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างแบรนด์และขยายโอกาสทางการค้าในตลาดหลัก โดยระบุอย่างชัดเจนว่าอิรักเป็นตลาดเป้าหมายสำหรับทั้งข้าวขาวและข้าวเหนียว 6

ปริมาณการส่งออกที่ลดลงเมื่อเร็วๆ นี้ แม้ว่าปีที่ผ่านมาจะแข็งแกร่ง แสดงให้เห็นถึงลักษณะที่เปลี่ยนแปลงไปและการแข่งขันที่เพิ่มขึ้นในตลาดข้าวโลก การที่รัฐบาลไทยให้ความสำคัญกับการส่งเสริมข้าวพรีเมียมและผลิตภัณฑ์มูลค่าเพิ่ม ควบคู่ไปกับการดำเนินงานส่งเสริมการค้าที่นำโดยภาครัฐ (เช่น TRC 2025 ที่มุ่งเป้าไปที่อิรักโดยเฉพาะ) แสดงให้เห็นถึงแนวทางที่มองไปข้างหน้าเพื่อสร้างรายได้ที่สูงขึ้นและสร้างความแตกต่างให้กับข้าวไทยนอกเหนือจากการแข่งขันด้านปริมาณเพียงอย่างเดียว สิ่งนี้เปิดโอกาสที่ชัดเจนสำหรับผู้ส่งออกไทยในการปรับกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับโครงการระดับชาติ โดยมุ่งเน้นไปที่กลุ่มตลาดระดับบนในอิรัก ซึ่งข้าวไทยมีชื่อเสียงด้านคุณภาพอยู่แล้ว และใช้ประโยชน์จากการสนับสนุนของรัฐบาลเพื่อเจาะตลาด

2. ตลาดข้าวอิรัก: อุปสงค์ อุปทาน และภูมิทัศน์การนำเข้า

2.1 การผลิตและการบริโภคภายในประเทศ

การผลิตข้าวภายในประเทศของอิรักมีจำกัดและไม่เพียงพอต่อความต้องการภายในประเทศ นอกจากนี้ ผลผลิตในท้องถิ่นมักจำกัดอยู่เฉพาะข้าวบางประเภท ทำให้จำเป็นต้องมีการนำเข้าจำนวนมากเพื่อตอบสนองความต้องการของประเทศ 8 กระทรวงการค้าของอิรัก (MoT) มีบทบาทสำคัญในการรักษาความมั่นคงทางอาหารของประเทศ โดยดำเนินโครงการแจกจ่ายอาหารแก่ประชาชนรายเดือน ซึ่งพึ่งพาการนำเข้าธัญพืช รวมถึงข้าวเป็นอย่างมาก 9

การรวมกันของผลผลิตข้าวภายในประเทศที่ไม่เพียงพอ อัตราการบริโภคที่สูงอย่างต่อเนื่อง และโครงการแจกจ่ายอาหารที่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาล สร้างความต้องการข้าวที่นำเข้าอย่างเป็นพื้นฐานและยั่งยืนในอิรัก สิ่งนี้บ่งชี้ถึงความต้องการของตลาดที่มีโครงสร้างระยะยาว ทำให้อิรักเป็นจุดหมายปลายทางที่น่าดึงดูดและมีเสถียรภาพสำหรับผู้ส่งออกข้าวระหว่างประเทศ ความต้องการนี้ไม่ใช่เพียงแค่เชิงพาณิชย์เท่านั้น แต่ยังเป็นเรื่องของสวัสดิการสาธารณะ ซึ่งบ่งชี้ถึงความต้องการนำเข้าที่มั่นคงและคาดการณ์ได้

2.2 ภาพรวมการนำเข้าข้าวของอิรัก (ซัพพลายเออร์หลักทั่วโลก)

ในปี 2566 อิรักเป็นผู้เล่นหลักในการนำเข้าข้าวทั่วโลก โดยนำเข้าข้าวรวมมูลค่า 1.36 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ซึ่งทำให้อิรักเป็นผู้นำเข้าข้าวรายใหญ่อันดับ 6 ของโลก 10 ผู้ส่งออกข้าวขัดสีหรือข้าวกึ่งขัดสีรายใหญ่ที่สุดไปยังอิรักในปี 2566 ได้แก่:

• อินเดีย: 732,897.98 พันดอลลาร์สหรัฐฯ (694,276,000 กิโลกรัม) 2
• ประเทศไทย: 419,386.99 พันดอลลาร์สหรัฐฯ (853,784,000 กิโลกรัม) 2
• สหรัฐอเมริกา: 149,157.93 พันดอลลาร์สหรัฐฯ (219,095,000 กิโลกรัม) 2
• อุรุกวัย: 19,530.05 พันดอลลาร์สหรัฐฯ (33,965,300 กิโลกรัม) 2
• อาร์เจนตินา: 15,383.58 พันดอลลาร์สหรัฐฯ (27,462,700 กิโลกรัม) 2

การวิเคราะห์ข้อมูลการค้าอย่างละเอียดเผยให้เห็นพลวัตการแข่งขันที่แตกต่างกัน ในขณะที่ประเทศไทยเป็นผู้จัดหาปริมาณข้าวรายใหญ่ให้กับอิรัก อินเดียกลับครองตลาดอย่างมีนัยสำคัญในแง่ของมูลค่า สิ่งนี้ชี้ให้เห็นว่าข้าวอินเดียโดยเฉลี่ยมีราคาสูงกว่าต่อกิโลกรัมมาก (ประมาณ 1.05 ดอลลาร์สหรัฐฯ/กิโลกรัมสำหรับอินเดีย เทียบกับ 0.49 ดอลลาร์สหรัฐฯ/กิโลกรัมสำหรับไทย ซึ่งคำนวณจากข้อมูล 2) ความแตกต่างนี้บ่งบอกถึงกลุ่มตลาดหรือความชอบด้านคุณภาพที่แตกต่างกันสำหรับข้าวจากแหล่งกำเนิดต่างๆ (เช่น ข้าวบาสมาติพรีเมียมจากอินเดีย เทียบกับข้าวขาวราคาแข่งขันจากไทย) สิ่งนี้ชี้ให้เห็นถึงโอกาสสำหรับผู้ส่งออกไทยในการสร้างความแตกต่างตามคุณภาพหรือกำหนดเป้าหมายข้าวสายพันธุ์เฉพาะ

3. ผู้ประกอบการนำเข้าข้าวหลักในอิรัก

3.1 บริษัทนำเข้าข้าวชั้นนำ

รายงานระบุบริษัทนำเข้าข้าวเปลือกชั้นนำ 10 อันดับแรกในอิรัก โดยพิจารณาจากรายได้ประมาณการจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 บริษัทเหล่านี้เป็นผู้เล่นสำคัญในภาคการนำเข้าข้าวของอิรัก และเป็นผู้มีโอกาสเป็นพันธมิตรโดยตรงสำหรับผู้ส่งออกไทย รายได้ที่รายงานบ่งชี้ถึงกิจกรรมทางการตลาดที่สำคัญ:

1. Al-Rafidain Group: เป็นหนึ่งในบริษัทนำเข้าข้าวเปลือกชั้นนำในอิรัก มีรายได้ประมาณ 50 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 กลุ่มบริษัทนี้ยังมีธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการจัดการโลจิสติกส์ การนำเข้าและจัดจำหน่ายทั่วโลก 12
2. Al-Bashaer Trading Co.: ผู้เล่นหลักอีกรายในอุตสาหกรรมนำเข้าข้าวเปลือกของอิรัก มีรายได้ประมาณ 40 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 อย่างไรก็ตาม ควรระวังว่าบริษัทนี้เคยถูกระบุในรายการคว่ำบาตรของสหประชาชาติในอดีต 13
3. Al-Fares Group: บริษัทนำเข้าข้าวเปลือกที่มีชื่อเสียงในอิรัก มีรายได้ประมาณ 35 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 แม้ว่าเว็บไซต์หลักจะเน้นบริการด้านเครื่องจักรและอุปกรณ์อุตสาหกรรม แต่ก็มีการกล่าวถึงการขยายธุรกิจในอิรัก 15
4. Al-Madaen Group: ผู้เล่นที่โดดเด่นในอุตสาหกรรมนำเข้าข้าวเปลือกของอิรัก มีรายได้ประมาณ 30 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 ข้อมูลที่ระบุในแหล่งข้อมูลส่วนใหญ่เกี่ยวกับกลุ่มนี้เน้นไปที่อสังหาริมทรัพย์ในตุรกี 17 ซึ่งอาจบ่งชี้ถึงการกระจายธุรกิจที่กว้างขวาง
5. Al-Zahrawi Trading Co.: บริษัทนำเข้าข้าวเปลือกที่มีชื่อเสียงในอิรัก มีรายได้ประมาณ 25 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 อย่างไรก็ตาม ข้อมูลจากเว็บไซต์ของบริษัทระบุว่าธุรกิจหลักคือเวชภัณฑ์และอุปกรณ์ทางการแพทย์ในกลุ่มประเทศ GCC 19 ซึ่งอาจหมายถึงการกระจายธุรกิจหรือข้อมูลที่แตกต่างกัน
6. Al-Khayyat Group: เป็นที่รู้จักในอุตสาหกรรมนำเข้าข้าวเปลือกของอิรัก มีรายได้ประมาณ 20 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 กลุ่มบริษัทนี้มีการดำเนินงานในหลายภาคส่วน รวมถึงสินค้าอุปโภคบริโภคในตะวันออกกลางและแอฟริกา รวมถึงอิรัก 21
7. Al-Rasheed Trading Co.: บริษัทนำเข้าข้าวเปลือกชั้นนำในอิรัก มีรายได้ประมาณ 18 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 กลุ่มบริษัทนี้มีธุรกิจที่หลากหลาย รวมถึงการขนส่งและโลจิสติกส์ระหว่างประเทศ 23
8. Al-Nasr Group: ผู้เล่นหลักในอุตสาหกรรมนำเข้าข้าวเปลือกของอิรัก มีรายได้ประมาณ 15 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 ข้อมูลจากเว็บไซต์ของกลุ่มนี้ส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับการเมืองหรือการก่อสร้างในสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ 25 ซึ่งอาจบ่งชี้ถึงการกระจายธุรกิจที่กว้างขวางหรือข้อมูลที่แตกต่างกัน
9. Al-Andalus Trading Co.: บริษัทนำเข้าข้าวเปลือกที่มีชื่อเสียงในอิรัก มีรายได้ประมาณ 12 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 บริษัทนี้มีความเชี่ยวชาญด้านสินค้าอุตสาหกรรมและเครื่องกล โดยเป็นตัวแทนจำหน่ายในตะวันออกกลาง 27
10. Al-Qadisiya Group: บริษัทนำเข้าข้าวเปลือกที่มีชื่อเสียงในอิรัก มีรายได้ประมาณ 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปีจากการนำเข้าข้าวเปลือก 11 ข้อมูลที่พบเกี่ยวกับกลุ่มนี้ส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับสโมสรฟุตบอลในซาอุดีอาระเบีย 29 ซึ่งอาจบ่งชี้ถึงการกระจายธุรกิจที่กว้างขวางหรือข้อมูลที่แตกต่างกัน

3.2 บริษัทที่มีส่วนร่วมในการนำเข้าอาหารและธัญพืช

นอกจากบริษัทนำเข้าข้าวเปลือกโดยตรงแล้ว ยังมีบริษัทอื่นๆ ที่มีส่วนร่วมในการนำเข้าอาหารและธัญพืชในอิรัก ซึ่งอาจเป็นช่องทางสำหรับข้าวไทยได้:

• Al-hazim Group: บริษัทชั้นนำในอิรักที่เชี่ยวชาญด้านบริการน้ำมัน การขนส่ง การค้า และการจัดเก็บ มีส่วนร่วมในอุตสาหกรรมต่างๆ รวมถึงผลไม้ เครื่องดื่ม อาหารแช่แข็ง และบริการทางการเกษตร 31 แม้จะไม่ได้ระบุข้าวโดยตรง แต่การดำเนินงานด้านอาหารและบริการทางการเกษตรบ่งชี้ถึงศักยภาพในการนำเข้าข้าว
• Waddi Al Urdun Company: ผู้นำเข้าผลิตภัณฑ์อาหารและชีสคุณภาพสูง ก่อตั้งในแบกแดดและมีสำนักงานใหญ่ในเออร์บิล 33 แม้จะไม่ได้ระบุข้าวโดยตรง แต่เป็นผู้นำเข้าอาหารรายใหญ่
• Bakhteyare Company: ก่อตั้งในปี 2548 เชี่ยวชาญในการค้าอาหารทั่วไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้าวและถั่วที่นำเข้าจากอินเดีย ไทย คีร์กีซสถาน ปากีสถาน รัสเซีย และอิตาลี นอกจากนี้ยังค้าขายน้ำมันรำข้าว และมีแบรนด์ “Bakhteyare Rice” เป็นหนึ่งในแบรนด์ชั้นนำในอิรัก 35 นี่คือบริษัทที่ตรงกับความต้องการโดยตรง เนื่องจากมีการนำเข้าข้าวจากประเทศไทย
• Nasrat Co.: เป็นผู้นำในตลาดจัดหาอาหารในอิรักตั้งแต่ปี 2561 และเป็นผู้จัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ Khayam แต่เพียงผู้เดียวในเคอร์ดิสถานและอิรัก ซึ่งรวมถึงข้าว Khayam (โดยเฉพาะข้าวบาสมาติอินเดีย Stella 1121) 36 แม้จะระบุข้าวบาสมาติจากอินเดีย แต่บทบาทในการจัดหาอาหารโดยทั่วไปและผลิตภัณฑ์ข้าวทำให้บริษัทนี้มีความเกี่ยวข้อง
• AL-AWEES CO.FOR TRADE, GENERAL CONTRACTING, FOOD SUPPLIES AND FOOD INDUSTRIES PRIVATE CONTRIBUTION: ถูกระบุว่าเป็นผู้รับแจ้งสำหรับสินค้าบางประเภท (เช่น พืชตระกูลถั่วแห้ง) และมีความเชื่อมโยงกับ State Company for Foodstuff Trading ของกระทรวงการค้า 37 สิ่งนี้บ่งชี้ถึงการมีส่วนร่วมในการจัดหาอาหารในวงกว้าง

3.3 หน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องกับการนำเข้าข้าว

หน่วยงานภาครัฐมีบทบาทสำคัญในการกำกับดูแลและดำเนินการนำเข้าข้าวในอิรัก:

• กระทรวงการค้า (Ministry of Trade – MoT) (อิรัก): บริหารจัดการการนำเข้าธัญพืชสำหรับโครงการแจกจ่ายอาหารแก่ประชาชน 9 กระทรวงนี้มีบริษัทของรัฐในเครือหลายแห่ง รวมถึง State Company for Foodstuff Trading และ Iraq Grain Company 9 บทบาทของกระทรวงการค้าในการจัดจำหน่ายสาธารณะบ่งบอกถึงความต้องการข้าวปริมาณมากที่มั่นคงและคาดการณ์ได้
• สหพันธ์หอการค้าอิรัก (Federation of Iraqi Chambers of Commerce): เป็นองค์กรทางเศรษฐกิจและวิชาชีพที่กำกับดูแลหอการค้า 18 แห่งทั่วอิรัก รวมถึงในภูมิภาคเคอร์ดิสถาน 41 องค์กรนี้มีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมกิจกรรมทางการค้าและเสริมสร้างบทบาทของภาคเอกชนในการพัฒนา 42 และมีรายชื่อนักธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการนำเข้าและค้าขายอาหาร 41 ซึ่งเป็นช่องทางในการสร้างเครือข่ายและระบุพันธมิตรภาคเอกชน

4. ช่องทางการเข้าถึงตลาดและข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์

4.1 บทบาทของหน่วยงานส่งเสริมการค้า

หน่วยงานส่งเสริมการค้ามีบทบาทสำคัญในการอำนวยความสะดวกทางการค้า:

• กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (Department of International Trade Promotion – DITP) ประเทศไทย: มีบทบาทเชิงรุกในการส่งเสริมการส่งออกข้าวไทยและจัดคณะผู้แทนการค้า 5 กรมฯ มีบริการในการขอรายชื่อผู้นำเข้าในต่างประเทศและมีรายชื่อผู้ส่งออก 44 งาน Thailand Rice Convention 2025 (TRC 2025) ที่จัดโดย DITP ยังมุ่งเป้าไปที่อิรักเพื่อขยายตลาดอย่างชัดเจน 6 การใช้ประโยชน์จากบริการของ DITP และการเข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ เช่น TRC 2025 เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ส่งออกไทย
• สถานเอกอัครราชทูตไทยในอิรัก: ให้ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และการค้าของไทย 45 แม้จะไม่ได้ระบุส่วนการค้าโดยเฉพาะ แต่เป็นคณะผู้แทนทางการทูตหลักที่สามารถให้คำแนะนำและช่วยเหลือในการติดต่อธุรกิจได้
• สถานเอกอัครราชทูตอิรักในประเทศไทย: ให้บริการด้านกงสุลและข้อมูลทั่วไป 46 แต่ไม่ได้ระบุส่วนการค้าโดยเฉพาะ การติดต่อโดยตรงกับสถานทูตทั้งสองแห่งเพื่อสอบถามข้อมูลทางการค้าเป็นแนวปฏิบัติมาตรฐาน

4.2 การเข้าถึงผู้ประกอบการนำเข้าโดยตรง

การระบุและการเข้าถึงผู้ประกอบการนำเข้าโดยตรงเป็นสิ่งสำคัญ:

• การใช้แพลตฟอร์มการค้าและไดเรกทอรี: Volza.com มีรายชื่อผู้ซื้อและผู้นำเข้าในอุตสาหกรรมอาหารในอิรัก รวมถึง NIKHAL COMPANY, ZELAL COMPANY และ JANGO COMPANY (แม้ว่า JANGO จะระบุว่าอยู่ในยูเครน) 37 แพลตฟอร์มนี้ให้ข้อมูลการขนส่งและข้อมูลติดต่อสำหรับผู้มีอำนาจตัดสินใจ 37
• การติดต่อกับบริษัทที่ระบุในรายการ “บริษัทนำเข้าข้าวเปลือกชั้นนำ 10 อันดับแรกในอิรัก” 11
• การพิจารณาบริษัทที่สหพันธ์หอการค้าอิรักระบุว่าเป็น “ผู้นำเข้าและค้าขายอาหาร” 41

การเข้าถึงโดยตรงจำเป็นต้องระบุบริษัทที่เฉพาะเจาะจงและใช้แพลตฟอร์มที่ให้รายละเอียดการติดต่อหรือบันทึกการขนส่ง การให้ความสำคัญกับบริษัทที่มีกิจกรรมการนำเข้าข้าวที่ทราบหรือมีธุรกิจอาหารที่หลากหลายเป็นสิ่งสำคัญ

4.3 ข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์สำหรับผู้ส่งออกข้าวไทย

เพื่อเสริมสร้างความแข็งแกร่งและขยายการส่งออกข้าวไทยไปยังอิรัก ผู้ส่งออกควรพิจารณาข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์ดังต่อไปนี้:

• เน้นข้าวคุณภาพและมูลค่าเพิ่ม: ใช้ประโยชน์จากชื่อเสียงของประเทศไทยในด้านข้าวหอมมะลิคุณภาพสูงและฉลาก “สินค้าไทย” 3 ส่งเสริมข้าวพันธุ์พรีเมียม เช่น ข้าวหอมมะลิ ข้าวสังข์หยด ข้าวไรซ์เบอร์รี่ และข้าวหอมมะลิอินทรีย์สีดำ ซึ่งสอดคล้องกับกลยุทธ์ของกรมการค้าต่างประเทศ 6 สิ่งนี้สามารถช่วยให้ผู้ส่งออกเข้าถึงกลุ่มตลาดที่มีมูลค่าสูงขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อพิจารณาถึงการครองตลาดของอินเดียในการนำเข้าข้าวที่มีมูลค่าสูง 2
• สร้างความสัมพันธ์ระยะยาว: เนื่องจากอิรักพึ่งพาการนำเข้าข้าวเป็นหลักและมีโครงการแจกจ่ายอาหารแก่ประชาชน การสร้างความร่วมมือที่มั่นคงและระยะยาวกับผู้นำเข้าหลัก และอาจรวมถึงหน่วยงานภาครัฐ ถือเป็นสิ่งสำคัญสำหรับปริมาณการค้าที่สม่ำเสมอ 8
• การวิจัยและปรับตัวตามความต้องการของตลาด: ทำความเข้าใจความชอบของผู้บริโภคและกลุ่มตลาดเฉพาะในอิรัก (เช่น ข้าวบาสมาติเทียบกับข้าวขาว ข้าวเมล็ดยาวเทียบกับข้าวเมล็ดกลาง) 2 ปรับข้อเสนอผลิตภัณฑ์และกลยุทธ์การตลาดให้เหมาะสม
• การใช้ประโยชน์จากช่องทางการส่งเสริมการค้าภาครัฐ: เข้าร่วมอย่างแข็งขันในคณะผู้แทนการค้าที่นำโดยกรมการค้าต่างประเทศ งานแสดงสินค้า (เช่น TRC 2025) และใช้บริการของกรมฯ เพื่อรับข้อมูลตลาดและรายชื่อผู้นำเข้า 5
• การพิจารณาตลาดเคอร์ดิสถาน: สังเกตการมีอยู่ของผู้นำเข้าอาหารหลายรายในภูมิภาคเคอร์ดิสถาน (เช่น Al-hazim Group, Avros Co., Nartash Co.) 31 ภูมิภาคนี้อาจนำเสนอช่องทางการเข้าสู่ตลาดหรือความชอบของผู้บริโภคที่แตกต่างกัน

บทสรุปและข้อเสนอแนะ

อิรักเป็นตลาดที่สำคัญและมีเสถียรภาพสำหรับข้าวไทย โดยมีปัจจัยสนับสนุนจากความต้องการภายในประเทศที่สูงและโครงการแจกจ่ายอาหารของรัฐบาล อย่างไรก็ตาม ตลาดนี้มีการแข่งขันสูง โดยเฉพาะจากอินเดียที่ครองส่วนแบ่งมูลค่าตลาดข้าวพรีเมียม

เพื่อรักษาและขยายส่วนแบ่งตลาด ผู้ส่งออกข้าวไทยควรให้ความสำคัญกับการส่งเสริมข้าวคุณภาพสูงและผลิตภัณฑ์มูลค่าเพิ่ม โดยใช้ประโยชน์จากชื่อเสียงด้านคุณภาพของข้าวไทยและฉลาก “สินค้าไทย” การเข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมการค้าที่จัดโดยกรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (DITP) เช่น TRC 2025 จะช่วยเสริมสร้างแบรนด์และเปิดโอกาสทางการค้าใหม่ๆ นอกจากนี้ การสร้างความสัมพันธ์ที่แข็งแกร่งและยั่งยืนกับผู้ประกอบการนำเข้าหลักในอิรัก และการทำความเข้าใจความต้องการของตลาดในแต่ละส่วน จะเป็นกุญแจสำคัญสู่ความสำเร็จในระยะยาวในตลาดที่มีศักยภาพแห่งนี้